Nokkur orð um sjópróf.

Sjópróf eru merkileg fyrir margar sakir. Með þeim á að skýra, eða leita skýringa á slysum á sjó. Þau eru lífsnauðsynleg fyrir tryggingarfélög og ættu líka að vera það fyrir skipafélögin. Enn það er svo undarlegt, að svo virðist sem menn kasti til höndunum til sjóprófa og íhugi lítt grundvallaratriðin.

                                                            Lokuð Sjópróf.

Sjóprófin vegna Dísafellslyssins sem fórst 9 mars 1997 á sunnudagsmorgni milli Íslands og Færeyja eru dæmi um hið síðast talda. Sjóprófin vegna Dísafellsins voru í upphafi lokuð. Það var gert af tillitsemi við skipsverja sem lentu í slæmu slysi sem misstu tvo félaga sína og af tillitsemi við ættingja og eftirlifendur. Þetta eru allt gild rök. Hér er hins vegar að geta að þegar sjóprófunum var lokað höfðu birst viðtöl við suma skipsverja, forsvarsmenn skipafélagsins höfðu komið fram og dásamað sjóhæfni skipsins og verulega mikið fjallað um slysið í fjölmiðlum eins og eðlilegt er. Rök dómarans eru því ef til vil haldlítil í þessu sambandi.

En var sjóprófunum lokað og í hvaða skilningi var þeim lokað? Fyrir hönd Samskipa voru mættir tveir hæstaréttalögmenn " og með þeim eru Ólafur Ólafsson kendur við Samskip, Kjartan Ásmundsson, Hjörtur Emilsson, og Kristinn Geirsson." Þeir sem hér eru taldir upp voru fv forstjóri of fv yfirmenn skipafélagsins. Síðan mættu lögmenn fyrir hagsmunaaðila", fyrir tryggingarfélög skipsins í víðasta skilningi, og settur saksóknari. Sjóprófin voru sem sagt" lokuð " almenningi, fjölmiðlum og fulltrúum frá stéttfélögum sjómanna sem voru um borð. Það var ekki fyrr en alvarlegar athugasemdir höfðu verið gerðar, að fulltrúa Sjómannafélags Reykjavíkur nú Sjómannafélags Íslands var leyft að vera viðstaddur sjóprófin.

                                                          Vitnaleiðslur.

Þarna sátu sem sé lögfræðingarnir, og saksóknari á áhorendabekkjunum en dæmendur málsins við upphækkað langborð. Og undir þessum kringumstæðum voru svo skipverjarnir leiddir inn og yfirheyrðir, eins og þeir væru saka menn. Á áhorfendabekkjunum sátu líka fv forstjóri Ólafur Ólafsson og yfirmenn skipafélagsins, svona eins og til að fylgjast með sínum mönnum skipsverjum. Ég er þeirrar skoðunar að staða skipsverjans á þessum tíma við þessar aðstæður mjög erfiðar. Enn þetta er sagt til að varpa ljósi á stöðu skipsverjans við yfirheyrslur af þessu tagi. Þessi leikur getur með öðrum orðið mjög ójafn.

Sjómennirnir eru kallaðir fram fyrir galleríið sem vitni og enginn þeirra fær að hlýða á framburð hins. Þessu eru öðruvísi farið með yfirmenn skipafélagsins. Dómarinn ákvað að fv deildarstjóri skiparekstradeildar hjá Samskipum væri í þeirra hópi sem mætti vera viðstaddur öll sjóprófin og fylgjast með með framburði sjómannanna. fv Deildarstjóri bar í starfi sínu ábyrgð á rekstri skipsins, og viðgerðum og öðru þess háttar. Hann var kallaður til vitnis í sjóprófunum á öðrum degi, eftir að hafa hlýtt á skipsverja svara spurningum um viðhald og rekstur. Bara þetta hlýtur að flokkast sem yfirsjón hjá dómara, eða áhugaleysi.Hafi eitthvað verið að viðhaldi skipsins, sem ég er ekki að fullyrða neitt um, getur vitnisburður fv deildarstjóra ekki talist marktækur eftir að hafa hlustað á framburð sjómannanna og haft drjúgan tíma til að undirbúa sig undir spurningar í sjóréttinum. Skipafélagið fær tæknilega forgjöf í yfirheyrslum.

             Nú komum við að því sem málaferlin snúast í dag Stimpill dæla í vél.

Það var nefnilega stimpildæla sem er stærsta dælan um borð í skipinu sem var biluð og var búinn að vera biluð í minnsta kosti tvo mánuði á meðan var notist við brunadælu skipsins.

                                                      Stimpildæla í vél.

Nú skal tekið fram , að undirritaður hefur engar forsendur til að setja fram kenningar um hvað olli hinu alvarlega slysi. Undirritaður er hinsvegar áhugamaður um öryggismál sjómanna og hefur þess vegna áhyggjur af viðhorfi eigenda skipa til þess hvað er nauðsynlegt viðhald og hvað ekki. Í sjóprófunum kom fram hjá yfirvélstjóra Dísarfellsins, að stimpildæla í vél var biluð í hinstu för skipsins og hafði verið biluð í að minnstakosti tvo mánuði. fv Tæknifræðingur sem starfaði sem verktaki fyrir Samskip hafði undirbúið útboðsgögn vegna skoðunar sem skipið var að fara á þeim tíma. Honum var ókunnugt um hina biluðu stimpildælu. Og fv deildarstjóri skiparekstrardeildar Samskipa að hann hafi ekki vitað hver staðan var, að dælan hafi verið biluð. Hann vissi að varahlutir höfðu verið pantaðir, en vissi ekki hvort viðgerð var lokið. fv Deildarstjóri segist aðspurður ekki vera þeirra skoðunar að stimpildæla sé óþörf. Hér lætur skipafélagið sem sé undir höfuð liggja að gera við dælu í vél skipsins svo vikum skiptir án þess að hafa verulegar áhyggjur´af biluninni ef marka má vitnaleiðslur í sjóprófinu. sem fóru fram ári 1997 Og enn standa eiginkonur, börn, og háseti í málaferlum 10 árum síðar. Er hægt að koma svona fram við fólk ég segi nei.

Jóhann Páll Símonarson

Athugasemdir

[Sigmar Þór Sveinbjörnsson, 29.10.2007 kl. 13:47]

Heill og sæll Jóhann, þetta er frábær grein hjá þér og hún  ætti heima í Morgunblaðinu. Það er rétt hjá þér að þarna sitja menn ekki við sama borð, sjómennirnir með alla sína yfirmenn yfir sér við yfirheyrslur. Ég er ekki viss um að þegar upp er staðið að það hafi verið til góðs fyrir þolendur að hafa sjóprófið lokað, eins og reyndar hefur sýnt sig.

Eins held ég að það hafi verið slæmt slys á sínum tíma að loka fyrir upplýsingar frá rannsóknum sjóslýsa, aðeins er hægt í dag að lesa það sem kemur frá Rannsóknarnefndinni en það er oft örlítið brot af þeim upplýsingum sem sjómenn þurfa að fá til að geta lært af slysunum.

Jóhann þakka þér fyrir þetta innlegg og ég hvet þig til að skrifa meira um öryggismál sjómanna hér á bloggið og í blöðin, það þarf virkilega á því að halda. Sjálfur er ég að vinna í þessum málum og set eithvað af því á bloggið á næstu vikum.

kær kveðja

[Jóhann Páll Símonarson, 29.10.2007 kl. 22:19]

Heill og sæll Sigmar.

Þakka þér fyrir vinalegar athugasemdir þínar. Málið er þarna eru ættingja þeirra sem fórust og einn af hásetunum sem hafa ekki borið þess bætur eftir þetta sjóslys og þurfa síðan að leita réttar síns eftir tíu ár og málinu er ekki lokið.

Það eiga fleiri um sárt að binda ég veit um fjölskyldu sem hefur flosnað upp það er alvarlegt mál. Varðandi Dísarfellið þá var miklu meira að enn það sem ég nefndi sem ég mun tjá mig um síðar þessu slysi verður ekki gleymt sannleikur hefur aldrei verið ljós hvers vegna Dísafellið það fórst.

Jóhann Páll Símonarson.